ABRE AS PORTAS ‘A CIDADE É A PEGADA, A EXPOSICIÓN INÉDITA E EXCLUSIVA SOBRE PONTEVEDRA EN FORMA DE POEMA VISUAL

163

A mostra está comisariada Alfredo Olmedo con Eduardo Outeiro e Raphael Chipperfield no apartado do río, Milagros Bará na sección de Personaxes, Norberto Olmedo e Fernando Suárez na de infancia, Marco Maril no espazo de sons, e Vicente Pillado e Alberto Reiriz para Urbanismo e Arquitectura.

Unhas canoas antigas, planos orixinais da Ponte da Barca, maquetas e planos de edificios emblemáticos como o Pabellón Municipal, Mercado de Abastos, o Depósito de auga, etc. fotografías inéditas de coleccións instiuciónais e de particulares, ou producións propias coma o video de Chipperfield ou un herbario con 50 especies recollidas nas beiras do Lérez, etc entre as 500 pezas das que gozar na Sala de Exposicións do Pazo da Cultura.

Permanecerá visitable ata o 22 de marzo luns, mércores, xoves e venres de 18 a 21h. Sábados de 12 a 14h e de 18 a 21h. Domingos e festivos de 12 a 14. Martes, pechada.

O alcalde de Pontevedra Miguel Anxo Fernández Lores e a concelleira de Cultura Carme Fouces asistiron esta mañá á visita guiada previa á inauguración de A cidade é a pegada que terá lugar esta mesma tarde ás 20.30h. Previamente, ás 19:30h no Salón de Actos, terá lugar o recital da man da actriz Charo López, que foi protagonista de Los Gozos y las sombras, presente na mostra polo que supuxo a rodaxe na cidade a principios dos anos 80.

O comisario Alfredo Olmedo, quen deseñou o proxecto global describiu a mostra como “un poema visual de la ciudad con un “importante carácter cinemátografico que ya se percibe en el propio cartel, obra de Patricia Dopico sobre fotografías de Fernando Suárez a los niños Darío y Violeta. La exposición está construída con analogías que se soportan en una relación de convivencia de imágenes, algunas muy antiguas y otras – incluso con las mismas situaciones – en la actualidad. Esas simbiosis son las que creo que le dan un gran atractivo a la lectura de las imágenes. Hay un singular punto de vista de personajes muy emblemáticos conocidos por todos, que forman parte de la historia más canónica de la ciudad en convivencia con otros que tienen que ver más con la leyenda urbana, personajes más de la calle, más populares. Al fin y al cabo Pontevedra es eso, la relación de unas cosas con otras. Es una mirada hacia lo histórico”.


“Creamos un clima con cierto aspecto dramático para poder concentrar la atención en las piezas.
Todas en general, en unas salas más que en otras, están vinculadas a determinadas analogías. Se
pretendía algo dinámico y por eso conviven imágenes del pasado con actuales, con una ilustración,
una interpretación hecha por la mano de un niño. La intención de la exposición es que haya cierta
ironía sutil y elegante a la hora de interrelacionar unas piezas con otras para que se auto refresquen”
Trala introdución xeral sobre a exposición, o propio comisario Alfredo Olmedo – en ausencia do
subcomisario do apartado do río, Eduardo Outeiro, iniciou a visita guiada pola Sala Río, que recibe
aos visitantes á mostra.

“La idea del proyecto era capitularlo en en 4 geografías.: Río, Infancia, Personaxes e Arquitectura. La sala de entrada es la vinculada al río y pretende ser un canto a la naturaleza. Un lugar privilegiado que tenemos que es todo el río y en concreto los márgenes del río. De producción propia tenemos una pieza que es el video de Rafael Chipperfield. Es un paseo poético por la parte alta del río Lérez que convive con las canoas antiguas y artesanas cedidas por el club naval de piragüismo y conviven a su vez con otras miradas que en otro momentos de la historia hicieron otras personas sobre el río. Encontramos pinturas al óleo, cedidas por el Museo de Pontevedra para la exposición, planos originales del Puente de la Barca 1881 que hablan de una manera de hacer las cosas en un momento dado de la vida. Apuntar que todo el trabajo fotográfico que es de actualidad, estas imágenes que conviven con las antiguas es un trabajo hecho ex proceso para esta exposición con muy buenas maneras desde mi punto de vista por Fernando Suárez. Un trabajo complementario en todas las salas. Es una pieza en sí misma aunque esté atomizada. En unas partes está más presente, en otras menos, pero es el hilo conductor porque se apoya toda la exposición en la interpretación de un momento de la vida como la infancia, que se nutre del espacio que nos rodea que, en este caso, es la ciudad de Pontevedra.

A outra peza de produción propia que pecha a sala do río e dá paso ás salas de Infancia e Personaxes é o herbario. Formado por máis de 40 plantas autóctonas recollidas nestes meses nas beiras do Lérez por parte de Cristina Ultreia Silva Espiña co Dr. F.J. Silva Pando como supervisor do material. A escolla ten a maiores dun valor estético importante, un gran valor a nivel técnico. Conviven con el os debuxos de Pintos e as fotografías de Fernando Suárez.

Proseguíu a visita da man de Milagros Bará, encargada da Sala de Personaxes onde como ben avanzou “non están todos os que son pero son todos os que están”. 35 personaxes presentados por parellas. Personas singurales de Pontevedra, emparelladas por afinidades ou discrepancias, de diferentes estratos socias, que destacaron en diversos ámbitos, polo seu xeito peculiar de ser, de actuar ou de facer e pola pegada imborrable que deixaron co paso do tempo.

Neste espazo atoparemos homes e mulleres que destacaron nos ámbitos da litereratura, poesía, política, empresa, ciencias, fotografía, música, deporte, fotografía, cinema e tamén mulleres pioneiras. “Emigrantes e emigrados, pobres e ricos, con vidas apaixoantes que conforman o mapa o noso pasado. Personaxes que se mostran como pequenos fotogramas dunha película de grandes éxitos e pequenos fracasos. En branco e negro e cor. Sobre os personaxes planea a mirada da infancia, que é un pouco o corpus da exposición. Colocados por orde cronololóxica cada personaxe consta dunha fotografía que o acompaña”.
Milagros quixo destacar a importancia das numerosas pezas nunca expostas, cedidas por particulares que as desenmarcaron das súas casas. Personaxes como Lucila Vidal Fraga, muller emprendedora que montou na granxa Garea os iogures Garea, a única muller viva do apartado histórico da exposición, que asistirá esta tarde á inauguración, Cándida Otero (a fotógrafa dos nenos), e Joaquín Pintos, Atilio Pontanari, Eduardo Vincenti (A voz do ensino), que fai parella con, Domitila Portela (a mestra de Marcón), María Luisa Olañeta (María la del carrillo) e Barreiro Cabanelas, Augusto González Besada (constructor de estradas) e a primeira muller taxista Dolores Trabado, etc

Fronte ao mapa sonoro concebido por Marco Maril onde podemos escoitar sons de lugare emblemáticos da cidade, como o río, a Praza de Abastos ou o cementerio que é o “espazo icónico da cidade onde queda de manera física depositada a nosa memoria”, atopamos aos últimos personaxes, relacionados co mundo do cinema: Enrique Barreiro, inventor do cinema en cor e Torrente Ballester, autor de Los gozos y las sombras que foi convertido por TVE nunha serie con Charo López no papel de Clará Aldán como protagonista e Pontevedra como escenario. Unha rodaxe na que participou unha gran parte da cidade e que aínda se lembra. “Es por eso que esta tarde contaremos con Charo López que dará un recital previo y es un poco la madrina de la inauguración. Es importante que esté representado este espacio ya que toda la exposición está concebida como un guión cinematográfico”, apuntaba Alfredo Olmedo.

Avanzou a visita guiada ata a Sala Infancia da man de Norberto Olmedo, comisario deste espazo
xunto a Fernando Suárez. “É un rexistro de momentos singulares ao longo da historia do S.XX ata a
actualidade. O primeiro de todo e agradecer o traballo e esforzo de fotógrafos como Pintos, Zagala, Miguel Rioja, Miguel Vidal, Rafa Vázquez.. e por suposto a Fernando, que representa a actualidade. Cando empezamos este traballo había unha intención prioritaria de testar os diferentes entornos da cidade, os barrios dos Salgueiriños, Moureira, Santa María. Foi un privilexio que nos permitiu afondar nos arquivos Municipal, Museo, Diario de Pontevedra, etc e quero agradecer a resposta por parte de todas as organización e particulares que quixeron ser partícipes desta aventura que é de toda a cidade. Como pintor, quixen ter uha deferencia tamén e pequena homenaxe cos nenos do hospicio. Todo neno deberá ter unha infancia feliz. Quixen fuxir dos aspectos tráxicos e empregamos o xogo e o deporte como fío conductor. Cada foto buscaba un momento espontáneo, clandestino, de construír unha cabaña, de entrar nunha obra… Foi complicado sintetizalo todo en 80 fotografías, xa que neste último ano vimos miles pero Pontevedra é un espazo privilexiado para que a infancia se desenvolva. Fernando puido captar estas imaxes a calquera hora do día, con nenos xogando na rúa. Agradecer aos fotógrafos o seu tempo e traballo, xa que de non ser por eles non teríamos todo este material e non poderiamos amosalo. É moi importante a súa labor documental, que tamén terán ás pezas de Fernando dentro de 40 anos”.
O propio Fernando di, sobre o traballo realizado para este espazo da mostra que “He buscado una mirada coral. Yo creo que los niños hasta los 10 años juegan en los espacios institucionales. En Madrid ya no juegan a partir de los 10 años, pero aquí, te encuentras que mi niñez era buscar sitios ocultos donde liberarse de la mirada de los mayores. Ahora se sigue haciendo lo mismo porque los niños pueden moverse a partir de los 10 años solos. Existe esa posibilidad. Esos espacios naturales el niño se los apropia. Buscan su parcela, su castillo. Me siento en mi niñez de alguna manera”.

O espazo de Arquitectura e Urbanismo, comisariado por Vicente Pillado e Alberto Reiriz de NAN Arquitectos ten unha composición que buscan “destacar ciertos edificios a través de maquetas, fotografías y planos que tienen un valor arquitectónico para la ciudad que muchas veces es desconocido y es necesario poner en valor y destacarlo. Es importante destacar también el sistema constructivo que es muy interesante y desconocido y luego jugar con diferentes elementos como puede ser este panel de actualidad de la ciudad donde se destacan elementos cotidianos que hacen paisaje urbano que también forma parte de la ciudad y de esa imagen que proyectamos. Hay otra zona con fotografías que remarcan la evolución de la ciudad sobre todo en el aspecto más urbanístico para llegar al punto en el que estamos ahora. El concepto general de la sala trata de esto: ver en donde estamos, de dónde venimos, hacia dónde vamos y cuál es el recorrido que hemos hecho para llegar hasta aquí.”
“En este plano de la ciudad destacamos la evolución, sobre todo en mejoras para el ciudadano: la zona del Casco Histórico, la del río y sus entornos y un poco como se va expandiendo sobre el resto de la ciudad todas estas reformas urbanísticas que van favoreciendo el uso de la ciudad pensada para las personas. Las luminarias son una colaboración de SETGA ya que son una réplica de la farola Pontevedra, las mejores que yo conozco, que iluminan la ciudad. La luz afecta incluso a nivel biológico y es muy importante en la vida de las personas el trabajo de la iluminación. Trasladar a esta escala, trabajo intenso y espectacular. Tenemos los planos correlativos con las maquetas, creadas en exclusiva para la exposición que representa el Pabellón Municipal de Deportes, San Antoniño, las viviendas militares de Campolongo, el Mercado de Abastos y el Depósito de Agua de San Amaro. A continuación hay un espacio dedicado a Sesmero, una figura muy relevante y con mucha importancia en el devenir de la ciudad y el urbanismo de la ciudad porque fue él un poco el que proyectó de primera mano el nuevo urbanismo y ciertos edificios que todos conocemos como la Casa Consistorial, el Depósito de Agua, la fachada del cementerio de San Mauro con lo cual tiene mucha relevancia y mucho peso dentro de la ciudad y su desarrollo”.

Pecha o percorrido o telón de Pintos que como sinalou o comisario Alfredo Olmedo é un vanitas que nos permitimos, una licencia, un “FIN” porque ahí casi tendría que poner The end. Convieve con la fachada del cementerio de Sesmeros y guarda relación con lo que os comentaba antes sobre la memoria de que una ciudad son todos nuestros vecinos, también los muertos, los siglos anteriores, etc.

Lores quixo destacar o espírito da mostra inédita: chámase A cidade é a pegada e reflexa moi ben como a cidade deixa pegada nos seus habitantes, como Pontevedra deixa pegada nas súas xentes. É unha ollada panorámica da historia recente da cidade en diálogo coa Pontevedra actual, centrada nas persoas e na pegada. Todos somos os depositarios dun legado e a nosa misión é melloralo pero tamén lembralo, mostralo e tratalo coa dignidade e o respecto que merece. A cidade é a pegada pretende ser un lugar de encontro de toda Pontevedra coa memoria do que somos, do que fomos e o camiño que percorremos e a esperanza de seguir xuntos por moitos anos máis no futuro. Dalgunha maneira esta exposición expresa o amor intenso que temos os cidadáns de Pontevedra por esta cidade.
“Eu penso que non se fixo nada similiar na cidade, unha exposición tan grande e tan completa, inédita. Fixo modificacións no Pazo e consta de 350 fotografías, 25 pinturas, esculturas, maquetas, planos, etc. É un gran traballo expositivo que queremos agradecer ao comisario Alfredo Olmedo aos subcomisarios e moi especialmente ás entidades que colaboraron e participaron activamente ben na cesión de material como Diario de Pontevedra, Museo de Pontevedra, Arquivo da Deputación, Abanca, a Xunta especialemte a través da Consellería de Educación, ao IES Valle – Inclán, á ONCE, o arquivo familiar de Rafa Vázquez, ao Club Naval de Piragüismo, numerosas coleccións particulares, e moitas outras. É una exposición para mirar ao pasado, comprender o presente e imaxinar o futuro.”

A mostra á que se pode accerder con entrada libre, permanecerá instalada e visitable ata o 22 de marzo de 2023 na Sala de Exposicións do Pazo da Cultura nos seguintes horarios: luns, mércores, xoves e venres de 18 a 21h. Sábados de 12 a 14h. e de 18 a 21h. Domingos e festivos de 12 a 14h. Martes, pechada.
Está previsto que cara finais de xaneiro comecen as visitas guiadas tanto para público xeral como para centros de ensino. Tamén terá lugar a publicación do catálogo, que será empregado polo Concello como agasallo institucional.